Nếu nói cảm thức thẩm mỹ “mono no aware” là linh hồn
của tác phẩm Genji monogatari thì thế
giới nhân vật của tác phẩm này chính là nơi trú ngụ của linh hồn ấy. Cụ thể
hơn, thế giới nhân vật trong tác phẩm là hình thức, chất liệu phù hợp để “mono
no aware” được biểu đạt một cách đầy đủ, sinh động nhất và chạm đến những rung
động thẳm sâu nơi người đọc.
Bằng khả năng quan sát và cảm nhận tinh tế kết hợp với
không gian tự do, rộng mở của một tác phẩm trường thiên, Murasaki Shikibu đã
xây dựng nên những nhân vật đa diện trong một thế giới phức tạp đa chiều. Những
nhân vật này có nhiều nét tính cách – thể hiện qua suy nghĩ, lời nói, hành vi –
có thể gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc nhưng không hề xa lạ với bản chất con
người. Cho nên, bước vào thế giới của Genji
monogatari và “gặp gỡ”, “đối thoại” với những hình tượng ấy, độc giả vừa được
khám phá một thế giới rộng lớn của con người nói chung lại vừa có thể tự soi
chiếu vào đời sống nội tâm của bản thân. Hay là nói theo cách của Mikel Dufrenne
thì “Lĩnh hội một nhân vật trong một tiểu
thuyết không chỉ là nhận biết ở anh ta độ mờ, sự đầy đặn và thuộc tính kín đáo
của một ý thức, mà còn phải nắm bắt anh ta trong mối quan hệ với một thế giới vừa
là một sự tương quan vừa là một định mệnh, tùy theo sự nhập nhằng trong cảnh ngộ
con người”. Một thế giới nhân vật phức tạp mà tinh vi như vậy làm cho những
vấn đề được nói đến, những hình ảnh được miêu tả trong tác phẩm đạt đến những
chiều kích của hiện thực đời sống. Và nếu công nhận rằng nghệ thuật xây dựng
hình tượng nhân vật là một trong những vấn đề then chốt của việc tạo dựng một
thế giới hư cấu trong văn chương tự sự thì trong trường hợp Genji monogatari, có thể nói những hình
tượng nhân vật được miêu tả thành công là trung tâm của sức cuốn hút tỏa ra từ
tác phẩm này.
Vì “con người trong truyện cũng chính là quan niệm
nghệ thuật về con người thông qua tính cách, hành động, sự kiện diễn biến trong
thời gian thuộc về quá khứ tính từ thời điểm kể truyện”[1]
nên bước vào thế giới nhân vật của Genji
monogatari cũng chính là bước vào cuộc hành trình khám phá tư duy nghệ thuật
của tác giả Murasaki Shikibu thể hiện trong tác phẩm. Đó là một hành trình thú
vị dẫn dắt người nghiên cứu đến với những gương mặt, những tính cách độc đáo
nhưng lại rất đời thường, xuất hiện trong một mạng lưới đan cài nhiều mối quan
hệ phức tạp chi phối hành vi, nếp nghĩ của mỗi cá nhân và trở nên nổi bật nhờ sự
kết hợp tinh vi giữa hiện thực và hư cấu.
Từ
nguyên mẫu trong lịch sử đến nhân vật của thế giới hư cấu
Việc các nhà nghiên cứu
xem nghệ thuật xây dựng nhân vật là vấn đề trọng tâm của tác phẩm Genji monogatari thể hiện trước hết và rất rõ ràng
trong tư liệu nghiên cứu về tác phẩm. Khi tìm hiểu, khảo sát về hầu hết các vấn
đề của Genji monogatari, các nhà
nghiên cứu đều căn cứ vào thế giới nhân vật của tác phẩm để đặt giả thuyết hay
lập luận. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều công trình nghiên cứu đi sâu vào thế giới
nhân vật của tác phẩm này. Có quy mô lớn nhất là bộ sách Jinbutsu de yomu Genji monogatari「人物で読む『源氏物語』」(Đọc Genji
monogatari qua nhân vật) được biên soạn bởi một nhóm nhà nghiên cứu, trong
đó tác giả có đóng góp nhiều nhất là Murofushi Shinsuke, giáo sư trường Đại học
nữ Tokyo. Bộ sách này gồm 20 cuốn, phân tích khoảng 30 nhân vật quan trọng
trong Genji monogatari, do nhà xuất bản
Bensei phát hành năm 2005. Các công trình thuộc
loại chuyên luận nghiên cứu chuyên sâu về thế giới nhân vật
hay thủ pháp xây dựng nhân vật trong Genji
monogatari cũng rất nhiều. Tiêu biểu có thể kể đến những cuốn sách công phu
như
Genji monogatari no
jinbustu to hyogen – sono ryogiteki tenkai「源氏物語の人物と表現―その両義的展開」(Nhân vật và cách biểu đạt của Genji monogatari – lối triển khai theo kiểu hai nghĩa) của Haraoka
Fumiko,
Genji monogatari no
hyogen to jinbutsu zokei「源氏物語の表現と人物造型」(Cách biểu đạt và xây dựng nhân vật trong Genji monogatari)
của Mori Ichiro,
Genji monogatari no koso
to jinbutsu zokei「源氏物語の構想と人物造型」(Cấu tứ và xây dựng nhân vật trong Genji monogatari) của Nakajima Ayako, Genji monogatari no
jinbutsu to koso「源氏物語の人物と構想」(Nhân vật và cấu tứ trong Genji monogatari) của Tasaka Kenji v.v... Ngoài ra còn có từ điển
chuyên về nhân vật trong Genji monogatari
「源氏物語作中人物事典」do Nishizawa Masashi biên soạn.
Người đọc tiếp cận tác phẩm Genji monogatari dễ nhận thấy thế giới nhân vật rất phức tạp nhưng cũng đầy
thú vị. Theo nhìn nhận của các nhà nghiên cứu, sự phức tạp ấy không phải là do
số lượng nhân vật quá nhiều mà do thủ pháp xây dựng nhân vật – hay nghệ
thuật biểu đạt thông qua hình tượng nhân vật – mà tác giả vận
dụng trong quá trình sáng tác. Đi sâu vào tìm hiểu ý nghĩa của thủ pháp này thì
trong giới nghiên cứu Nhật Bản có nhiều ý kiến, nhiều hướng lập luận khác nhau.
Tuy nhiên, có thể thấy hầu hết các nhà nghiên cứu viết về vấn đề này đều quan
tâm và đánh giá cao tính hiện thực của các hình tượng nhân vật trong tác phẩm.
Không chỉ
riêng những nhà nghiên cứu, những chuyên gia về Genji monogatari mà ngay cả những người đọc có hiểu biết về lịch sử
Nhật Bản cũng biết rằng nhiều nhân vật trong tác phẩm này có nguyên mẫu là những
nhân vật lịch sử trong hiện thực. Vấn đề này cũng được đề cập đến trong nhiều
công trình nghiên cứu về Genji monogatari.
Nhà nghiên cứu Kano Shigefumi trong cuốn sách có tựa là
Genji monogatari no
hanashi「げんじものがたりのはなし」(Truyện Genji
monogatari), đặc biệt trong chương “Genji monogatari no jidai”『源氏物語の時代』(Thời đại của Genji
monogatari) đã có những phân tích chi tiết để kết luận rằng khoảng thời
gian của những câu chuyện được kể trong tác phẩm là từ cuối thế kỷ IX đến đầu
thế kỷ X, tức là giai đoạn trung kỳ thời Heian. Để đi đến kết luận như vậy, tác
giả đã khảo sát tương đối kỹ về hành trạng, cá tính các nhân vật cùng với một số
sự kiện nổi bật được miêu tả trong Genji
monogatari, so sánh với những nguyên mẫu và sự kiện lịch sử tương ứng trong
hiện thực. Công trình Genji monogatari no koso to jinbutsu zokei「源氏物語の構想と人物造型」(Cấu tứ và xây dựng
nhân vật trong Genji monogatari) của Nakajima Ayako có chương 2
“Murasaki Shikibu no taiken to sosaku”『紫式部の体験と創作』(“Trải nghiệm và sáng tạo của Murasaki Shikibu”) trình
bày mối liên hệ giữa việc miêu tả nhân vật và mối quan hệ giữa các nhân vật
trong Genji monogatari với những trải
nghiệm trong đời sống hiện thực của tác giả Murasaki Shikibu. Tác giả Yamanaka
Yutaka trong bài viết “Genji monogatari no junkyo to shijitsu”『源氏物語の準拠と史実』(Nguyên mẫu và sự thực lịch sử trong Genji monogatari)[2]
có nói đến nguyên mẫu của một số nhân vật trong Genji monogatari, chủ yếu tập trung vào những nhân vật trong câu
chuyện về nàng Tamakazura. Và thậm chí theo nhà nghiên cứu Suzuki Hideo thì
trong một thời gian dài có nhiều người nghĩ rằng Genji monogatari là một kiểu truyện kể lịch sử, mãi đến cuối thời
Edo, khi xã hội Nhật Bản sắp chuyển sang thời kỳ hiện đại hóa thì mới có những
nhà nghiên cứu chính thức lên tiếng để xóa bỏ quan niệm này, chính thức công nhận
Genji monogatari là một tác phẩm văn
học hư cấu, trong đó học giả có đóng góp quan trọng nhất là Motoori Norinaga[3].
Theo những
công trình nghiên cứu kể trên và một số bài viết khác về Genji monogatari thì nhân vật trong tác phẩm này có nguyên mẫu từ
hiện thực rõ ràng nhất Hikaru Genji, và gắn liền với nhân vật này là vua cha
Kiritsubo. Bên cạnh đó, trong tác phẩm có nhắc đến những nhân vật lịch sử như
Thiên hoàng Suzaku, Thiên hoàng Reizei, Chie, Tsunenori, Michikaze, Kinshige
v.v.... Ngoài ra còn có một số chi tiết trong truyện lặp lại hoặc gần giống với
sự kiện xảy ra trong thực tế là việc Thiên hoàng cho hoàng tử mang danh tính của
người bình dân, việc hoàng tử bị lưu đày, việc Thiên hoàng tổ chức cuộc thi
tranh có quy mô lớn (trong thực tế là cuộc thi thơ) v.v... Tuy nhiên, cũng theo
các nhà nghiên cứu đã khảo sát về vấn đề này, thì không có nhân vật nào trong
tác phẩm có cuộc đời và tính cách trùng lặp hoàn toàn với một cá nhân trong hiện
thực lịch sử. Điều này thể hiện rõ ràng ngay trong trường hợp nhân vật chính là
Hikaru Genji.
Dựa trên kết
quả khảo sát tư liệu, nhiều nhà nghiên cứu đã cho rằng nhân vật Hikaru Genji có
nguyên mẫu là Minamoto Takaakira (914 – 982), hoàng tử thứ 10 của Thiên hoàng
Daigo (897 – 930). Minamoto Takaakira là một hoàng tử có năng lực học vấn cao,
trong sự nghiệp chính trị đã làm đến chức quan Sadaijin (Tả đại thần), nhưng
lúc trên 50 tuổi thì bị phát hiện mưu phản và phải chịu hình phạt lưu đày, từ
đó không còn tham gia vào đời sống chính trị ở cung đình nữa. Như vậy, quả thật
là những chi tiết như sự nổi bật về tài năng và học vấn, thời gian rời hoàng
cung vì bị lưu đày tạo cho người đọc cảm giác về sự giống nhau giữa nhân vật
Hikaru Genji trong tác phẩm và hoàng tử Minamoto Takaakira. Mặt khác, nếu xét về
giá trị nghệ thuật của tác phẩm văn học thì những chi tiết trên không có ý
nghĩa quyết định trong việc xây dựng hình tượng nhân vật Hikaru Genji ở vị trí
trung tâm của tác phẩm. Với tư cách là nhân vật chính của Genji monogatari, Hikaru Genji gây ấn tượng sâu sắc với người đọc bởi
sự hào hoa, mối quan hệ với những phụ nữ xung quanh chàng và ý thức thẩm mỹ thể
hiện qua đời sống vinh hoa ở khu dinh thự Rokujo, nhưng những chi tiết này
không có trong sự thực lịch sử về cuộc đời hoàng tử Minamoto Takaakira.
Tương tự, những
chi tiết hiện thực khác được nói đến trong tác phẩm luôn có sự pha trộn giữa sự
thực lịch sử và hư cấu. Chẳng hạn như trong tác phẩm có Thiên hoàng Suzaku và
Thiên hoàng Reizei thì trong lịch sử cũng có hai Thiên hoàng cùng tên, nhưng những
chi tiết về hai nhân vật này trong tác phẩm và hai vị Thiên hoàng trong lịch sử
rất khác nhau, có những chi tiết lẫn vào nhau và lẫn với những chi tiết về những
Thiên hoàng mang tên khác trong lịch sử. Mối quan hệ thân tộc giữa các cá nhân
thuộc hoàng tộc trong tác phẩm và trong hiện thực cũng khác nhau. Vì vậy, sau
khi có những khảo sát chi tiết về vấn đề này, các nhà nghiên cứu đều dễ dàng khẳng
định tính hư cấu của Genji monogatari,
và những chi tiết hiện thực được đưa vào tác phẩm có thể cũng là một dụng ý của
tác giả hơn là sự sao chép hay mô phỏng hiện thực để mang đến cho người đọc một
truyện kể hấp dẫn về lịch sử.
Từ những nội
dung trên, dễ thấy rằng tuy có đưa những chi tiết của hiện thực lịch sử vào tác
phẩm, rõ ràng tác giả không có ý định kể chuyện lịch sử mà đã xây dựng nên một
thế giới hư cấu sinh động. Điều đó đặc biệt thể hiện rõ trong thế giới nhân vật
của tác phẩm, với những đặc trưng về hình tượng nhân vật và mối quan hệ giữa
các nhân vật như đã trình bày ở phần trên. Nhưng nếu như vậy thì mối quan hệ giữa
hiện thực và hư cấu trong thế giới nhân vật của Genji monogatari có ý nghĩa như thế nào?
Nhân vật trong
tác phẩm hư cấu không phải là con người tồn tại trong thực tế nhưng mang những
đặc điểm về tính cách, ngôn ngữ, hành động v.v… như con người hiện thực. Vì vậy,
người đọc thâm nhập vào thế giới trong tác phẩm sẽ có cảm giác như đang “biết đến”
câu chuyện về ai đó trong đời sống thực tế đang diễn ra xung quanh mình. Đó là
đặc điểm của nhân vật trong tiểu thuyết hiện đại. Nhưng ở thời đại mà Genji monogatari xuất hiện, kiểu nhân vật
kết hợp một cách nhuần nhuyễn và hiệu quả giữa hiện thực và hư cấu như trên hầu
như chưa có, vì trong đời sống văn học chỉ có loại nhân vật thiên hẳn về hư cấu
với những chi tiết khác hẳn với con người của đời thường (thần thoại, cổ tích)
và loại nhân vật thiên hẳn về sự thực lịch sử (truyện kể lịch sử, nhật ký).
Theo nhà nghiên cứu Suzuki Hideo thì nhân vật trong những tác phẩm thuộc thể loại
monogatari xuất hiện trước Genji
monogatari (như Ise monogatari, Utsuho monogatari) đã có dấu hiệu của sự
kết hợp này, nhưng với hình thức truyện kể đoản thiên thì nhân vật chỉ thể hiện
một lát cắt của hiện thực, chưa có sự phát triển lâu dài về tính cách để tạo ấn
tượng ở người đọc về hình ảnh và số phận con người của cuộc sống đời thường. Do
vậy, nhìn vào thế giới nhân vật của Genji
monogatari thì dễ nhận thấy tác phẩm này là một sự phát triển đột biến
trong lịch sử thể loại, có sự khác biệt rất lớn so với những truyện kể thuộc loại
monogatari trước đó. Sự thành công này chủ yếu là do tính hiện thực của thế giới
nhân vật được miêu tả trong tác phẩm. Với những chi tiết có tính hiện thực như
đã nói ở phần trên, Genji monogatari
mang đến cho người đọc bầu không khí của thế giới thực tế. Để rồi với nghệ thuật
hư cấu trong việc miêu tả tính cách nhân vật, xây dựng tình tiết và các mối
quan hệ kết nối những nhân vật trong tác phẩm, tác giả đã dựng nên một thế giới
hư cấu phức tạp và sinh động, thể hiện được sự phức tạp của con người và mối
quan hệ con người. Sự phối hợp của hiện thực và hư cấu như trên đã mang đến cho
người đọc một “hiện thực” mới. Hiện thực đó là những vấn đề của con người và mối
quan hệ con người, được “nhìn” qua những hình tượng điển hình là những nhân vật
trong tác phẩm.
Nói chung, với
việc xây dựng thế giới nhân vật, tác giả Genji
monogatari thực hiện đúng quan niệm về hư cấu được lồng vào câu chuyện giữa
các nhân vật trong tác phẩm này, theo đó thì hiện thực trong tác phẩm văn
chương là “hiện thực” được hư cấu, đem lại cho người đọc những hiểu biết và cảm
xúc về con người và đời sống nhưng không phải là sự kiện thực tế được ghi trong
lịch sử:
(Monogatari) không phải là chuyện kể đúng như sự thật về
một người nào đó, mà là những điều người ta đã trải nghiệm trong cuộc sống ở đời,
dù là chuyện xấu hay chuyện tốt, là những điều mà mắt ta không chán nhìn, tai
ta chẳng chán nghe, những điều ta khó mà giữ kín trong cõi lòng riêng tư nên những
muốn viết lại, nói ra để lưu truyền cho hậu thế. Khi muốn nói tốt thì người ta
chọn lấy những điều cực tốt để làm cho người khác vui lòng, mà khi nói điều xấu
cũng tìm lấy những chuyện xấu đến mức độc đáo hiếm hoi, và tất cả mọi điều như
thế đều chính là cuộc sống trên cõi đời này”[4].
Vì
vậy, tuy rằng “kỹ thuật” thể hiện còn khá đơn giản nên hiệu quả tác động của
tác phẩm với người đọc còn hạn chế nhưng với sự kết hợp giữa hiện thực và hư cấu
trong thế giới nhân vật, có thể nói Genji
monogatari đã đi đúng con đường của thể loại tiểu thuyết và là một trường hợp
đặc biệt của thể loại này trong lịch sử văn học Nhật Bản. Trong chương 3, trên
cơ sở lý luận về nghệ thuật tiểu thuyết, chúng tôi sẽ trình bày thêm về nghệ
thuật hư cấu và tính hiện thực nói chung của Genji monogatari, trên cơ sở so sánh tác phẩm với những đặc trưng của
tiểu thuyết hiện đại.
Nhân vật tái hiện hình ảnh
con người hiện thực
Tác giả của Genji monogatari đã sáng tạo nên một thế
giới nhân vật sinh động, phong phú và đặc sắc mà thông qua đó, người đọc có thể
hình dung tổng quát về cuộc sống, sinh hoạt trong cung đình Nhật Bản thời Heian
cũng như niềm vui, nỗi buồn trong cuộc đời riêng của những con người sống ở thời
kỳ đó, đúng như nội dung được khẳng định trong công
trình Những vấn đề thi pháp của truyện: “Người
kể khẳng định “cái được kể”, trong đó nhân vật nổi lên không phải bằng sự tích
phi thường như sử thi, không huyền thoại hóa nhân vật mà bằng tính cách nổi bật
của người được nói đến. Những hiện tượng được đưa ra cũng tiêu biểu cho những
gì bình thường trong cuộc sống”[5].
Nhân vật trong Genji
monogatari được miêu tả về tâm lý, tính cách và hành động như những con người
đời thường, khác với những nhân vật anh hùng trong sử thi hay nhân vật lý tưởng,
thần thánh, siêu thực trong truyện hoang đường thời cổ. Xét ở thời điểm mà tác
phẩm ra đời thì đây là một thành công vượt bậc trong nghệ thuật văn xuôi của
tác giả Murasaki Shikibu, phản ánh quan niệm được thể hiện trong Bách khoa toàn
thư Mỹ: “Một tác giả xuất sắc sẽ khoác
cho nhân vật của mình diện mạo và cá tính của những con người sống thực. Anh ta
đặt nhân vật vào trong cảnh tượng mà ở đó rất có thể họ sẽ cư xử, phản ứng như
trong bối cảnh đời thực”[6].
Những nhân vật trong Genji monogatari
có đời sống tình cảm, tâm lý như những con người bình thường. Họ đam mê ái
tình, họ tranh giành quyền lực, họ xúc động trước cái đẹp và ghen tuông trong
tình yêu v.v... như những con người mà ta vẫn tiếp xúc trong cuộc sống hằng
ngày. Và chính những khắc họa đặc sắc về tính cách, tâm lý nhân vật đã làm cho
mỗi nhân vật trong tác phẩm này có một diện mạo riêng. Nhờ vậy, tuy tác phẩm có
rất nhiều nhân vật - trong đó có nhiều phụ nữ trẻ đẹp đều thuộc giới quý tộc và đều là người tình của Hikaru
Genji - nhưng khi khép lại trang sách, người đọc vẫn có thể
hình dung được một Fujitsubo kiều diễm, một
Murasaki thánh thiện, một
Aoi lạnh lùng hay một
Tamakazura kiêu hãnh v.v...
Nhân
vật trung tâm của tác phẩm – Hikaru Genji – một mặt được miêu tả như một vị hoàng tử có dung mạo
tuyệt đẹp và tài năng xuất chúng, trở thành tâm điểm chú ý của giới quý tộc
cung đình, nhưng mặt khác cũng được khắc họa qua nhiều chi tiết trần thuật như
một con người có tâm lý, đời sống, ngôn ngữ và hành động của một người bình thường,
khác với các nhân vật lý tưởng mang tính huyền thoại của sử thi. Hikaru Genji
là một người có thân phận cao quý nhưng theo đuổi những đam mê đời thường.
Chàng luôn bị cuốn hút bởi vẻ đẹp ở những người phụ nữ và say sưa với hành
trình tìm kiếm, chinh phục những bông hoa lạ. Ngay khi mở đầu chương thứ hai của
tác phẩm là “Hahakigi”『箒木』(Cỏ
phấn hương), tác giả đã đề cập thẳng thắn
đến sự bất toàn của nhân vật mà bà đã dành nhiều tình cảm qua những lời khen ngợi
tán dương trong chương trước: “Cái
tên “Genji rạng ngời” thì thật tuyệt, nhưng hoàng tử thì cũng có không ít khuyết
điểm bị người đời chỉ trích. Chàng lo ngại “không khéo rồi hậu thế sẽ truyền tụng
nhau rằng ta là một kẻ phóng túng và quá ư hiếu sắc”, nên cố gắng giữ kín mọi
điều, nhưng rồi người đời lắm chuyện vẫn cứ truyền tai nhau...”[7].
Hikaru Genji có vẻ đẹp vô song của một “hoàng tử rạng ngời”
khiến cho những người xung quanh phải choáng ngợp vì ngưỡng mộ. Nhưng
chàng không phải là một hình ảnh hoàn hảo không tì vết. Những
mối quan hệ tình cảm lãng mạn và cũng rất “phiêu lưu” Hikaru Genji đã mang lại cho
cuộc đời chàng không ít rắc rối và phiền muộn. Ở chương “Suma”『須磨』(Vịnh
Suma), tác giả cũng thông qua lời thoại của bản thân Genji để
nói đến những lầm lỗi của nhân vật này, dù không hề có ý chỉ trích hay thay đổi
ấn tượng về tính cách nhân vật:
Dù
không phải là người tước cao lộc trọng như con, dù chỉ phạm phải những lầm lỗi
thông thường và đã chịu hình phạt của triều đình, chấp nhận cuộc sống bình thường
trong thiên hạ nhưng vẫn bị xem là trọng tội, ấy là chuyện mà con được biết đã
xảy ra ở nước người[8]. Còn như trường hợp của
con thì cũng có khi phải chịu hình phạt lưu đày xa xứ, nên con biết tội lỗi của
mình không phải chỉ ở mức thông thường.
Việc Genji bị lưu đày ở vịnh biển Suma, một mặt được nói đến như là một sự dồn ép của phe cánh chính trị đối lập ở
cung đình, và vì thế là sự bất công đối với Genji, mặt khác vẫn là một sự kiện
được bản thân chàng đón nhận với thái độ cam chịu, vì cho rằng đó là hậu quả tất
yếu của những lỗi lầm mà chàng đã phạm phải trước đây. Đó cũng là một biểu
hiện thú vị cho tính gấp khúc, đa chiều của “hiện thực” được miêu tả trong tác
phẩm. Và trong “hiện thực” ấy, tính đa diện cũng như sự bất toàn của nhân vật
càng được thể hiện rõ nét hơn, làm cho nhân vật gần gũi hơn với những con người
trần tục, nhiều khiếm khuyết của cuộc sống đời thường.
Và trong số những câu
chuyện về lỗi lầm của Hikaru Genji được kể trong tác phẩm thì sự kiện nghiêm trọng nhất là chàng đã có mối quan hệ bí mật với
người mẹ kế Fujitsubo, và hoàng nam mà Fujitsubo sinh hạ là kết quả của mối
tình vụng trộm này. Bằng ngòi bút tinh tế, tác giả đã khắc họa tâm lý nhân vật
Hikaru Genji trong hoàn cảnh khó xử - khi phải đối mặt với bằng chứng tội lỗi của
mình, trước người cha rất yêu thương chàng nhưng lại bị chàng phản bội:
Như
mọi lần, Genji chujo lại đến cung Fujitsubo để tham gia chơi nhạc, thì gặp nhà
vua đang bế hoàng tử nhỏ bước ra.
“Ta
có nhiều hoàng tử nhưng chỉ gần gũi sớm tối bên con từ lúc con còn non nớt thế
này. Có lẽ sự gắn bó từ thuở ấy khiến ta liên tưởng đến con, nên thấy hoàng tử
nhỏ giống con quá đỗi. Hay là lúc còn quá nhỏ thì mọi đứa trẻ đều trông giống
thế này chăng?” Nhà vua nói. Có vẻ như ngài đang cảm thấy hoàng tử nhỏ “xinh đẹp
vô cùng”. Genji cảm thấy như gương mặt mình đang biến sắc, trong lòng chàng
cùng lúc dâng lên cảm giác sợ hãi và hối hận hòa lẫn với tình cảm thương yêu,
vui sướng khiến cho nước mắt tuôn trào. Hoàng tử nhỏ bập bẹ mấy tiếng vu vơ rồi
nhoẻn miệng cười trông đẹp đến mức người khác phải kính sợ. Genji nghĩ rằng nếu
hoàng tử khôi ngô này giống hệt mình, thì chắc hẳn mình trông cũng ưa nhìn lắm.
Quả là chàng cũng rất tự cao. Quý phi thì không sao tránh được cảm giác xấu hổ
và dằn vặt trong lòng, đến nỗi người vã mồ hôi lạnh. Được gặp hoàng tử nhỏ,
Genji chỉ càng tự chuốc lấy sầu muộn với bao mối phiền lo, nên đã rời hoàng
cung để về lại Nijo[9].
Đoạn
văn trên mang lại cho người đọc cảm giác đang gặp gỡ những con người đời thường,
chứng kiến những hành vi đời thường của họ. Ở
đoạn văn này, tác giả không chỉ đưa ra những bằng chứng về tâm lý cho việc phạm
tội của Hikaru Genji, mà còn thông qua việc miêu tả bằng chứng ấy để khơi mở những
góc khuất sâu kín trong tâm hồn nhân vật, gửi đến người đọc những hình ảnh tinh
tế nhất về nội tâm con người trong hoàn cảnh điển hình. Với cách miêu tả này,
tác giả không chỉ thuyết phục người đọc về tính hợp lý của các sự kiện trong
tác phẩm mà còn lay động cảm xúc của người đọc, vì mỗi người đều có thể tự soi
chiếu bản thân để bắt gặp chính mình trong hoàn cảnh của nhân vật – một hoàn cảnh
tuy rất đặc biệt nhưng không phải là chuyện
vô lý, khó tin trong thế giới đa phức của xã hội con người.
Bên
cạnh hình ảnh Hikaru Genji, tác giả còn xây dựng một thế giới nhân vật nữ,
trong đó nhiều nhân vật có đặc điểm tâm lý, tình cảm phức tạp, mà độc đáo nhất
có lẽ là hiện tượng “hồn ma sống” của Rokujo.
Rokujo
là góa phụ của Đông cung thái tử đã qua đời, một trong những bậc mệnh phụ có địa
vị rất cao của xã hội quý tộc được miêu tả trong tác phẩm. Nhưng nàng cũng bị
thu hút bởi vẻ đẹp của Hikaru Genji, và trở thành người tình bí mật của chàng.
Tuy là một phụ nữ có vị thế cao, Rokujo lại không phải là người được giữ được
tình cảm dài lâu của ông hoàng đào hoa – người luôn là một lữ nhân trên hành
trình khám phá vẻ đẹp nữ tính. Khi nhận ra mình không còn được Hikaru Genji
quan tâm nữa, Rokujo đau khổ và thầm ghen với những người phụ nữ đang có may mắn
được gần gũi với chàng. Lòng ghen tuông của công nương Rokujo là một thứ năng
lượng đặc biệt, trở thành một kiểu “hồn ma sống” thoát ra từ bản thân nàng để
tìm đến ám hại những người phụ nữ đang là đối tượng ghen tuông. Nàng Yugao – một
phụ nữ có thân thế không rõ ràng nhưng có vẻ rất hấp dẫn đối với Hikaru Genji –
là nạn nhân đầu tiên của “hồn ma sống” ấy. Sau đó, nàng Aoi – vợ chính thức của
Genji – cũng bị hồn ma ấy tấn công sau sự kiện đoàn xe đi hội của nàng vượt lên
đoàn xe của Rokujo. Aoi đã lâm bệnh nặng và qua đời sau khi sinh con trai. Từ lễ
cúng trừ tà cho Aoi lúc bệnh tình của nàng trở nên nguy kịch, cả Hikaru Genji
và Rokujo mới biết được nguồn gốc của hồn ma đáng sợ này.
Tình
tiết “hồn ma sống” rõ ràng là có tính chất siêu thực. Nhưng với chi tiết này,
Murasaki Shikibu đã xây dựng được một hình tượng nhân vật Rokujo đặc sắc, không
thể nhầm lẫn được với rất nhiều phụ nữ đa hình đa sắc trong thế giới nhân vật Genji monogatari. Đồng thời, chi tiết
này còn cho thấy tác giả là một người hiểu biết sâu sắc về thế giới nội tâm của
con người, thấy được những ẩn ức của tình cảm mà – vì nhiều lý do – bị che giấu
trong những mối quan hệ xã hội của cuộc sống đời thường, nhưng lại bộc lộ ra
trong những chiều kích khác của đời sống tâm linh.
Nếu
Rokujo là một hình tượng đặc sắc vì sự kết hợp giữa hiện thực và huyền ảo, thì
Ukifune là một kiểu nhân vật thế tục hoàn toàn, có đời sống tâm lý rất gần gũi
với những nhân vật trong tiểu thuyết hiện đại. Chàng Kaoru đến với Ukifune vì nàng
có dung mạo giống người chị cùng cha khác mẹ là Oigimi, người đã từ chối tình cảm
của Kaoru trước đó. Khi mối quan hệ giữa hai người đã được xác lập thì Niou xuất
hiện. Chàng trai quyến rũ và thích những cuộc phiêu lưu tình ái này đã giả giọng
của Kaoru để gần gũi Ukifune, và sau đó còn đưa nàng đến một ngôi nhà phía bên
kia dòng sông trong suốt hai ngày liền. Ukifune bị hấp dẫn bởi Niou hơn là
Kaoru, mặc dù nàng biết rằng Kaoru là một người chân thật, có thể mang lại cho
nàng cuộc sống bình yên, còn Niou thì phóng túng và hay thay đổi. Bên cạnh đó,
do bị động trước cách hành xử đường đột của Niou, nàng cảm thấy mình có lỗi với
Kaoru và không còn trong sạch để có thể quay về với chàng được nữa. Bị tình thế
dồn ép và bị dằn vặt vì mâu thuẫn nội tâm, Ukifune nghĩ đến cái chết như một giải
pháp cuối cùng và quyết định gieo mình xuống dòng sông chảy xiết. Tuy nhiên,
nàng không chết và cuối cùng trở thành một ni sư sống khép kín trong tu viện.
Nói
chung, những nhân vật được miêu tả trong phần “Uji thập thiếp” đều
có cuộc sống ảm đạm hơn hẳn so với những nhân vật xuất hiện trong phần đầu tác
phẩm Genji monogatari. Nhưng chính vì
vậy mà họ trở thành những hình ảnh thực hơn, gần gũi với đời thường và với cảm
nhận của độc giả thời hiện đại. Trong số đó, Ukifune là hiện thân của một cô
gái đa đoan. Nghịch cảnh trong đời sống tình cảm của cô cũng là nghịch cảnh của
rất nhiều người trong cuộc sống. Trong thực tế, các cô gái thường có khuynh hướng
tìm một người đàn ông mà mình có thể tin cậy- như trường hợp Kaoru đối với
Ukifune- nhưng lại dễ bị quyến rũ bởi những người phong tình và táo bạo như
chàng Niou. Do đó, có thể thấy Ukifune cũng là một thành công lớn của bút pháp
hiện thực của tác giả trong vấn đề khắc họa tâm lý nhân vật.
Một
điểm thú vị trong hình tượng nhân vật của Genji
monogatari là nhân vật trong tác phẩm này vừa có cá tính rõ rệt lại vừa thể
hiện sự đa dạng về tính cách ở mỗi cá nhân. Sự đa dạng ấy có thể được thể hiện
bằng cách miêu tả sự thay đổi tưởng chừng rất lạ lùng trong tính cách nhân vật
– như trường hợp nhân vật Suetsumuhana, Kashiwagi, Yugiri – hoặc bằng cách miêu
tả những khía cạnh tâm lý khác nhau, thể hiện qua đời sống nội tâm của nhân vật
đó – như trường hợp Hikaru Genji, Fujitsubo, Rokujo v.v… Đó cũng là một cách để
thể hiện nhân vật như là những con người của thế giới hiện thực trong cuộc sống
đời thường: những cá nhân không hoàn hảo,
dễ thay đổi và đa diện về tính cách. Vì vậy, khi phân tích về sự thay đổi tính
cách của nhân vật Suetsumuhana trong chương “Yomogiu”『蓬生』(Bụi ngải vườn hoang), nhà nghiên cứu Suzuki Hideo đã nhận xét rằng
“cách xây dựng cấu trúc tâm lý nhân vật
như trong tác phẩm là sự thống nhất tính đa diện của con người”[10].
Những nhân vật được miêu tả theo cách như vậy thường xuất hiện trong những mối
quan hệ phức tạp, đa chiều, do vậy càng tạo nên sức cuốn hút của thế giới nhân
vật trong tác phẩm, vì đó không chỉ là thế giới với những hình tượng nhân vật
mang hình ảnh của con người hiện thực mà còn là một mạng lưới của những mối
quan hệ phức tạp trong cuộc sống đời thường.
Thế giới nhân vật tái hiện xã hội con người
Genji monogatari
không chỉ mang đến cho người đọc một thế giới nhân vật đa dạng với nhiều kiểu
tính cách mà còn cho người đọc có cơ hội cảm nhận và suy ngẫm về mối quan hệ con người qua việc miêu tả mối quan hệ
giữa các nhân vật trong tác phẩm.
Nếu chỉ đọc lướt
qua, độc giả sẽ dễ có cảm giác rằng Genji
monogatari chỉ là câu chuyện về cuộc đời tình ái của chàng hoàng tử Hikaru
Genji. Đó là một cảm nhận tự nhiên vì trong suốt hơn ba mươi chương của tác phẩm
này, người đọc được dẫn dắt qua rất nhiều câu chuyện về những mối quan hệ của
Hikaru Genji với nhiều phụ nữ. Theo các tài liệu nghiên cứu thì rõ ràng “thế giới
của Genji” là thế giới hư cấu, nghĩa là tác giả không chủ trương kể chuyện lịch
sử theo kiểu ghi chép lại hành trạng, cuộc đời của những con người có thực, mà
đã tạo ra một thế giới của tưởng tượng theo một cấu tứ nhất định nào đó. Vậy
thì những mối quan hệ với những phụ nữ cung đình xung quanh nhân vật Hikaru
Genji có ý nghĩa gì?
Đã có nhiều
nhà nghiên cứu theo đuổi và lý giải vấn đề trên theo nhiều kiểu khác nhau. Và
không ít nhà nghiên cứu cho rằng thế giới nhân vật của Genji monogatari – với những mối quan hệ phức tạp của nó – là trung
tâm của thủ pháp nghệ thuật trong tác phẩm. Cụ thể hơn, có thể nói mối quan hệ
của các nhân vật trong cấu trúc câu chuyện của Genji monogatari là một sự biểu đạt nghệ thuật, thể hiện ý thức thẩm
mỹ Nhật Bản qua năng lực sáng tạo của người viết. Và điều đó thể hiện tập trung
nhất, rõ ràng nhất trong mối quan hệ của nhân vật chính Hikaru Genji với nhiều
phụ nữ xung quanh.
Hikaru Genji
có nhiều mối quan hệ với nhiều người phụ nữ nhưng rõ ràng theo cách kể chuyện
trong tác phẩm thì những mối quan hệ này không đơn giản chỉ là sự gặp gỡ tình cờ,
sự tìm kiếm để mua vui hoặc là sự biểu hiện của một cách sống buông thả không
luân lý. Mối quan hệ của Hikaru Genji với mỗi người phụ nữ đều có hoàn cảnh nảy
sinh, có lý do tồn tại và ý nghĩa riêng trong cuộc đời nhân vật và sự phát triển
của câu chuyện trong tác phẩm. Có thể thấy điều đó qua ví dụ về mối quan hệ của
chàng với các nhân vật nữ quan trọng là Fujitsubo, Murasaki và công chúa Ba.
Tình cảm với
Fujitsubo nảy sinh khi Hikaru Genji còn ở độ tuổi thiếu niên và mang tâm trạng
của một cậu bé mồ côi mẹ. Chàng không nhớ rõ hình ảnh người mẹ đã sinh ra mình
vì đã mất mẹ từ lúc mới lên ba tuổi. Hikaru Genji chỉ nghe nói rằng mẹ kế
Fujitsubo rất giống mẹ ruột của mình. Chàng có điều kiện gần gũi với Fujitsubo
trong cuộc sống hằng ngày ở bên cạnh vua cha, và không biết từ lúc nào chàng đã
dành cho Fujitsubo một tình cảm ngày càng sâu đậm, đồng thời xem nàng là hình mẫu
của một người phụ nữ lý tưởng. Nhưng về mặt đạo đức thì đây là mối quan hệ bị cấm
kỵ, nên tình cảm đầu tiên ấy ở Hikaru Genji cũng không có điều kiện để phát triển
bình thường. Càng ngày chàng càng khó có điều kiện gặp Fujitsubo, và cả hai đều
phải cố đè nén tình cảm để giữ mối quan hệ trong vòng bí mật.
Trong hoàn cảnh
đó thì Hikaru Genji gặp Murasaki, lúc nàng chỉ mới là một bé gái với vẻ xinh xắn
hồn nhiên rất trẻ con. Cơ hội gặp gỡ chỉ là một sự tình cờ, nhưng ngay từ giây
phút đầu tiên nhìn thấy Murasaki, chàng đã bị cuốn hút mãnh liệt vì cô có vẻ đẹp
trong sáng lạ lùng và đặc biệt rất giống Fujitsubo. Cảm xúc mãnh liệt ban đầu
và niềm mong muốn có được một người đẹp giống như Fujitsubo để chia sẻ cuộc sống
suốt đời đã thôi thúc Hikaru Genji tìm mọi cách để chiếm hữu cô bé. Rõ ràng là
trong câu chuyện này, Hikaru Genji hiện lên trước mắt độc giả không phải như một
người đàn ông phóng túng đi tìm kiếm những thú vui, mà trái lại là người đau khổ
trong tình yêu vừa có được một nguồn an ủi. Và mối quan hệ giữa chàng với
Murasaki, tuy có một hình thái lạ lùng và được bắt đầu trong hoàn cảnh Hikaru
Genji đang có vợ chính thức, vẫn không gây cảm giác khó chấp nhận mà cứ tồn tại
và tiếp diễn một cách tự nhiên.
Còn mối quan hệ
với công chúa Ba lại là một trường hợp khác hẳn. Khi Hikaru Genji sắp bước vào
tuổi bốn mươi và đang có địa vị rất cao trong thời kỳ trị vì của Thiên hoàng
Reizei thì nhận được đề nghị từ anh mình - cựu hoàng Suzaku - nhờ chăm sóc công chúa Ba, vì theo Suzaku thì hơn ai hết, Hikaru Genji
là một người bảo trợ đáng tin cậy, có thể đảm bảo một tương lai tốt đẹp cho
công chúa. Vì vẫn đang chia sẻ cuộc sống yên bình và hạnh phúc với Murasaki nên
Hikaru Genji tiếp nhận lời đề nghị này như là một tình huống khó xử. Tuy nhiên,
ở địa vị của chàng và nghe những lời tâm sự, phân giải của Suzaku, Hikaru Genji
không thể không nhận lấy trách nhiệm này. Tuy rằng công chúa Ba là một cô gái
có địa vị cao vời và cũng rất xinh đẹp, cuộc hôn nhân của nàng với Hikaru Genji
chỉ là một sự sắp xếp có phần chật vật, nên khác hẳn với những mối quan hệ xuất
phát từ tình cảm. Theo diễn biến của câu chuyện thì cuộc hôn nhân này là một giải
pháp hợp lý cho sự băn khoăn của cựu hoàng Suzaku và tương lai của công chúa,
nhưng chính mối quan hệ này lại gây nên những bất hạnh trong giai đoạn cuối đời
của Hikaru Genji.
Những câu chuyện trên tuy kể về những nhân vật
có địa vị cao, có vẻ rất lý tưởng và xa lạ với cuộc sống đời thường, nhưng mối
quan hệ giữa họ vẫn là mối quan hệ của con người trong đời sống hiện thực,
trong đó con người phải sống với những ràng buộc phiền phức, những hoàn cảnh
không như mong muốn, những khao khát không được thỏa mãn và những thay đổi bất
ngờ. Tình cảm của Hikaru Genji đối với Fujitsubo nảy sinh trong hoàn cảnh như vậy
là một điều tất yếu, nhưng lại là điều không thể chấp nhận theo quan niệm đạo đức
của con người, nên luôn tồn tại trong lòng Genji như là sự khát khao chưa được
giải tỏa. Thực trạng ấy cũng chính là lý do cho sự hình thành và tồn tại mối
quan hệ giữa Hikaru Genji và Murasaki. Mối quan hệ này được miêu tả như một
thiên tình sử đẹp nhất trong tác phẩm, nhưng vẫn hàm chứa một sự khiếm khuyết
vì Murasaki không có con, và cuối cùng lại bị rạn nứt nghiêm trọng vì cuộc hôn
nhân của Hikaru Genji với nàng công chúa trẻ. Rồi đến lượt cuộc hôn nhân này,
vì không phải là một mối quan hệ có điểm tựa vững chắc về tình cảm, còn gây ra
bi kịch lớn hơn, đến mức hủy hoại cuộc đời và hạnh phúc của người trong cuộc. Về
hình thức văn hóa thì những câu chuyện trên diễn ra trong tập quán của giới quý
tộc và những nghi thức cung đình, nhưng về mặt tâm lý thì vẫn là những vấn đề
trong mối quan hệ giữa con người với con người trong tình yêu và cuộc sống gia
đình trên con đường mưu tìm hạnh phúc.
Sự bất toàn
trong mối quan hệ con người không chỉ nảy sinh do hoàn cảnh hoặc do sự chênh lệch
vốn có giữa người này với người kia, mà còn do tình cảm con người thay đổi theo
thời gian, như mọi sự vật hiện tượng trong đời sống. Sự thay đổi như vậy cũng
được thể hiện ở nhiều mối quan hệ trong tác phẩm Genji monogatari. Nếu như câu chuyện về nàng Suetsumuhana là một
quá trình thay đổi tình cảm, tâm lý theo hướng tốt thì ngược lại, bi kịch tình
cảm của nàng công chúa Ba hay chuyện hôn nhân của Yugiri với nàng Kumoinokari lại
là những trường hợp thay đổi theo hướng xấu.
Vốn là một cô
gái có tâm hồn trong sáng và thậm chí tính tình còn rất trẻ con, công chúa Ba bị
cuốn vào mối quan hệ với Kashiwagi một cách rất lạ lùng, nhưng không phải là một
kiểu gượng ép hay vô lý. Và trong câu chuyện này, bản thân Kashiwagi cũng trải
qua một quá trình thay đổi đáng ngạc nhiên, bắt đầu từ lúc chàng nhìn thấy nàng
công chúa xinh đẹp sau tấm rèm bị vén lên một cách tình cờ. Kashiwagi liên tục
bày tỏ với công chúa Ba tình cảm mãnh liệt của chàng vì bản thân không thể cưỡng
lại sức chi phối của tình cảm ấy. Còn công chúa Ba, bị xáo trộn vì sự tác động
của Kashiwagi và bối rối trong tình thế nan giải của mình, cuối cùng đã bị cuốn
vào mối quan hệ với Kashiwagi một cách bị động. Theo diễn biến câu chuyện, người
đọc cảm thấy mọi sự kiện diễn ra theo một trình tự rõ ràng và hợp lý, nhưng kết
quả câu chuyện lại là một bi kịch lớn trong mối quan hệ của ba người. Có thể
xem đây là một ví dụ điển hình về chuyện con người bị chi phối và thay đổi theo
hoàn cảnh.
Còn chuyện hôn
nhân của Yugiri là một trường hợp khác. Tình cảm giữa Yugiri và Kumoinokari nảy
sinh từ thuở thiếu thời. Họ vốn là hai đứa trẻ thân nhau từ khi còn nhỏ và quyến
luyến nhau một cách tự nhiên, nên khi đến tuổi lập gia đình thì Yugiri cầu hôn
Kumoinokari với tình cảm chân thành, và chàng cũng vốn được biết đến như một
người nghiêm túc trong tình cảm. Dù vấp phải sự lãnh đạm của gia đình
Kumoinokari, Yugiri vẫn kiên trì theo đuổi mối quan hệ trong thời gian khá dài,
cho đến lúc bố của Kumoinokari thay đổi suy nghĩ về chàng và ưng thuận cho hai
người được kết hôn. Hai người đã chia sẻ đời sống vợ chồng, sinh con và sống
bình yên trong mấy năm. Nhưng rồi khi đến nhà thăm bạn của chàng là Kashiwagi
đang bị ốm, chàng nảy sinh tình cảm với vợ của Kashiwagi là công chúa Hai, và đời
sống tình cảm của chàng thay đổi hẳn từ lúc đó. Sau cái chết của Kashiwagi,
tình cảm của Yugiri dành cho công chúa Hai càng mạnh mẽ hơn, và chàng tìm mọi
cách để tiếp cận với nàng công chúa đang tuổi thanh xuân đã trở thành góa phụ,
bất chấp hoàn cảnh tang tóc và sự kháng cự dứt khoát của công chúa Hai cũng như
nguy cơ đổ vỡ hạnh phúc gia đình khi Kumoinokari phản ứng gay gắt. Qua câu chuyện
về Yugiri, người đọc nhận thấy rằng theo thời gian, tình cảm ở con người có thể
thay đổi đến mức khó tưởng tượng. Và khi sự thay đổi như vậy xảy ra ở một người
nào đó, thì mối quan hệ giữa người ấy với những người xung quanh cũng không thể
giữ nguyên tình trạng ban đầu, đặc biệt là quan hệ hôn nhân. Nói cách khác, sự
thay đổi tình cảm ở mỗi cá nhân cũng là một trong những nguyên nhân làm thay đổi
các mối quan hệ giữa người với người, có thể làm cho người ta gần nhau hơn
nhưng cũng có thể làm rạn nứt, đổ vỡ mối quan hệ vốn có và gây đau khổ cho người
trong cuộc. Một người vốn nổi tiếng là nghiêm túc trong tình cảm như Yugiri mà
có thể lao theo lòng đam mê với nàng công chúa Hai trong hoàn cảnh ấy càng gây ấn
tượng mạnh mẽ ở người đọc về sự thay đổi tình cảm ở con người như một quá trình
tự nhiên và tất yếu, có thể xảy ra với bất cứ ai và gây ra những tổn thương
không tránh khỏi. Đó cũng là một dấu hiệu về sự mong manh, bất toàn trong quan
hệ giữa con người với con người.
Tất cả những nỗi
bất hạnh như vậy đều có nguồn gốc từ sự mâu thuẫn cố hữu giữa bản tính đam mê vô
hạn của con người và sự bất toàn của đời sống, trong đó mỗi cá nhân đều có những
khiếm khuyết không tránh khỏi. Đó là những vấn đề mà con người được sinh ra
trong hoàn cảnh nào, sống ở thời đại nào cũng đều phải đối mặt.
Với những nhân vật đa diện có đời sống nội tâm nhiều
uẩn khúc, với mạng lưới xã hội nhiều tầng, đa mắc xích và không tránh khỏi những
giao điểm lắt léo, chông chênh, thế giới hư cấu của Genji monogatari đã thể hiện rõ nét “tinh thần của sự phức tạp”[11]
trong văn chương tự sự, như khẳng định của Milan Kundera về nghệ thuật tiểu
thuyết. Chính
vì thể hiện được điều đó mà Genji monogatari, tuy xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử lịch sử
phát triển của hình thức văn xuôi tự sự, đã trở thành một “kim tự tháp” của văn học Nhật Bản, và cho đến nay
vẫn không
ngừng thu hút người đọc, dẫn dắt người đọc đi vào thế giới nghệ thuật độc đáo nhưng cũng rất hiện thực trong tác phẩm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét